Çevik Yazılım Geliştirme, yazılım projelerini daha hızlı, esnek ve müşteri odaklı bir yaklaşımla yönetmeyi amaçlayan bir yazılım geliştirme metodolojisidir. Çevik yazılım geliştirme, geleneksel yazılım geliştirme metodolojilerinin (örneğin, su modeli veya çevirim modeli) aksine, sürekli değişen gereksinimlere, müşteri geri bildirimlerine ve piyasa koşullarına hızlı bir şekilde yanıt verme yeteneğine odaklanır.

Çevik Yazılım Geliştirmenin Temel İlkeleri ve Yaklaşımları şunlar olabilir:

İterasyonlar ve İncelmeler (Iterations and Reviews): Proje, belirli aralıklarla tekrarlanan kısa süreli iterasyonlara bölünür. Her iterasyon sonunda, çalışan bir yazılım sürümü elde edilir ve bu sürüm müşteri veya paydaşlarla incelenir. Geri bildirimlere dayalı olarak geliştirmeler yapılır.

Müşteri Odaklılık (Customer-Centric): Müşterinin ihtiyaçları ve beklentileri projenin merkezinde yer alır. Müşteriyle sürekli iletişim kurulur ve gereksinimler müşteri gereksinimlerine göre şekillenir.

Küçük, İşlevsel Parçalar (Small, Functional Pieces): Yazılım büyük ve karmaşık bir proje olarak değil, küçük ve işlevsel parçalar halinde geliştirilir. Her parça ayrı bir işlevselliği temsil eder.

Değişikliklere Hazır Olma (Readiness for Change): Çevik projeler, değişen gereksinimlere hızla uyum sağlayabilir. Projenin geliştirme döngüleri sürekli olarak adapte edilebilir.

Sık İşbirliği ve İletişim (Frequent Collaboration and Communication): Ekip üyeleri, müşteriler ve paydaşlar arasında sıkı bir iletişim ve işbirliği yapılır. Ekip üyeleri bir araya gelerek sorunları çözerler.

Öz Değerlendirme (Self-Assessment): Ekip üyeleri, performanslarını ve iş süreçlerini düzenli olarak değerlendirirler. Bu, sürekli iyileştirmelerin temelini oluşturur.

Çalışabilir Yazılım Ürünü (Working Software Product): Çevik yaklaşım, projenin sonunda değerli bir işlevsel yazılım ürününün teslim edilmesini hedefler. Yazılım sürekli olarak çalışır durumda olmalıdır.

Teknoloji ve Araçlar (Technology and Tools): Çevik yazılım geliştirme, uygun teknoloji ve araçların kullanılmasını destekler. Ancak, işbirliği ve iletişim ön plandadır.

Çevik yazılım geliştirme, geleneksel yazılım geliştirme yaklaşımlarına göre daha fazla esneklik, müşteri memnuniyeti ve hız sağlar. Bu nedenle, özellikle hızlı değişen pazarlarda veya projelerde tercih edilen bir metodolojidir. En yaygın olarak bilinen çevik yazılım geliştirme metodolojileri arasında Scrum, Kanban, Lean Software Development ve Extreme Programming (XP) bulunur. Bu metodolojiler, çevik değerleri ve prensiplerini uygulamak için çeşitli yaklaşımlar sunarlar.

Çevik Manifesto, yazılım geliştirme alanında çevik yöntemlerin ve prensiplerin temelini atan bir bildiridir. Çevik yazılım geliştirme yaklaşımının ana ilkelerini ve değerlerini açıklar. 2001 yılında, 17 yazılım profesyoneli tarafından bir araya gelerek yazılmıştır. Bu profesyoneller, yazılım geliştirmenin daha esnek, müşteri odaklı ve işbirlikçi bir yaklaşımını savunmuşlardır.

Çevik Manifesto’daki ana değerler ve prensipler şunlardır:

Değerler (Values):

Bireyler ve Etkileşimler Belgelere ve Süreçlere Daha Fazla Değer Verirler (Individuals and Interactions over Processes and Tools): İnsanlar arasındaki etkileşimler ve işbirliği, katı belgelere veya süreçlere göre daha önemlidir.

Çalışan Yazılım Kapsamlı Belgelere Daha Fazla Değer Verir (Working Software over Comprehensive Documentation): Yazılımın çalışır durumda olması ve işlevsel olması, ayrıntılı belgelere göre daha değerlidir.

Müşteri İşbirliği Sözleşme Müzakerelerinden Daha Fazla Değer Verir (Customer Collaboration over Contract Negotiation): Müşteri ile işbirliği yapmak ve müşteri ihtiyaçlarına odaklanmak, sıkı sözleşmeler yapmaktan daha önemlidir.

Değişikliklere Yanıt Verme Planı Takip Etme Yeteneğinden Daha Fazla Değer Verir (Responding to Change over Following a Plan): Değişen gereksinimlere ve koşullara uyum sağlama yeteneği, katı bir planı takip etmekten daha değerlidir.

Prensipler (Principles):
Çevik Manifesto’da ayrıca 12 prensip de açıklanmıştır. Bu prensipler, çevik yazılım geliştirme süreçlerinin temelini oluşturur. İşte bu prensiplerin bazıları:

Müşteri Memnuniyeti En Yüksek Önceliğimizdir (Our highest priority is to satisfy the customer through early and continuous delivery of valuable software).

Değişikliklere Yanıt Verme Yeteneğini Sağlayan İşleyiş Önceliklidir (Welcome changing requirements, even late in development. Agile processes harness change for the customer’s competitive advantage).

İşbirliği Müşteri ve Geliştirici Arasında Günlük İletişimle Sağlanır (Business people and developers must work together daily throughout the project).

Motivasyonu İnşa Etme ve Çalışanları Destekleme İşleri (Build projects around motivated individuals. Give them the environment and support they need, and trust them to get the job done).

İşi Tutkuyla ve Profesyonellikle Yapma (The most efficient and effective method of conveying information to and within a development team is face-to-face conversation).

Çevik Manifesto, yazılım geliştirme süreçlerini daha esnek ve müşteri odaklı hale getirmeyi amaçlar. Çevik yazılım geliştirme metodolojileri, bu manifestoya dayanarak, yazılım projelerini daha hızlı, daha verimli ve daha müşteri memnuniyetine yönelik bir şekilde yönetmeyi hedefler. Bu yaklaşımın temelinde işbirliği, müşteri odaklılık, hızlı teslimat ve değişikliklere yanıt verme yeteneği gibi değerler yatar.

Kurgusuz Gözden Geçirme (Ad-Hoc Review), yazılım geliştirme veya herhangi bir proje aşamasında, resmi ve yapılandırılmış olmayan bir şekilde, genellikle ekip üyeleri arasında veya proje paydaşları arasında gerçekleştirilen bir inceleme türüdür. Bu tür bir gözden geçirme, yazılımın veya projenin hızlı bir değerlendirmesini sağlar ve özellikle erken aşamalarda hataları veya eksiklikleri tespit etmeye yardımcı olur.

Kurgusuz Gözden Geçirme’nin Özellikleri şunlardır:

Resmi Olmayan: Kurgusuz gözden geçirme, resmi ve yapılandırılmış bir prosedüre dayanmaz. Katılımcılar genellikle daha esnek ve rahat bir yaklaşım benimserler.

Hızlı Değerlendirme: Bu tür incelemeler, hızlı bir şekilde gerçekleştirilir ve genellikle kısa toplantılar veya tartışmalar şeklinde yapılır. Amaç, yazılım veya projenin hızlı bir değerlendirmesini yapmaktır.

Daha Az Dokümantasyon: Kurgusuz gözden geçirme sırasında genellikle daha az dokümantasyon kullanılır. Katılımcılar, yazılımın veya projenin bir özetini veya prototipini inceleyebilirler.

Esnek ve Yaratıcı: Kurgusuz gözden geçirme, katılımcılara yaratıcı bir değerlendirme yapma özgürlüğü tanır. Katılımcılar herhangi bir sorunu veya olası iyileştirmeyi açıkça tartışabilirler.

Ekip İçi İletişim: Bu tür incelemeler genellikle proje ekibi üyeleri veya paydaşları arasındaki iletişimi geliştirmeye yardımcı olur. Fikir alışverişi ve tartışma teşvik edilir.

Erken Aşama Hata Tespiti: Kurgusuz gözden geçirme, projenin erken aşamalarında hataları veya eksiklikleri tespit etmeye yardımcı olur. Bu, düzeltmelerin daha erken ve daha düşük maliyetle yapılmasını sağlayabilir.

Kurgusuz gözden geçirme, resmi inceleme süreçlerine bir alternatif veya tamamlayıcı bir yaklaşım olarak kullanılabilir. Özellikle hızlı prototipleme veya hızlı yazılım geliştirme projelerinde, hızlı geri bildirim sağlamak için sıkça tercih edilen bir yöntemdir. Bununla birlikte, resmi ve yapılandırılmış inceleme süreçleri gibi belirli standartlara uyma zorunluluğu olmayabilir, bu nedenle belirli projeler veya ekipler için uygun bir yaklaşım olabilir.

Kabul Kriteri, bir yazılım ürününün veya projenin tamamlanmış olduğunu veya belirli bir aşamada kabul edilebilmesi için karşılaması gereken şartları ve ölçütleri tanımlayan bir belgedir. Kabul kriterleri, genellikle müşteri, proje sahibi veya paydaşlar tarafından belirlenir ve yazılımın işlevselliğini, kalitesini ve gereksinimlerini yerine getirip getirmediğini belirlemek için kullanılır.

Kabul Kriterlerinin Özellikleri şunlar olabilir:

Belirlenmiş Ölçütler: Kabul kriterleri, yazılımın veya projenin başarılı bir şekilde tamamlandığını göstermek için karşılanması gereken ölçütleri belirler. Bu ölçütler, işlevselliğe, performansa, güvenilirliğe ve diğer kritik faktörlere odaklanabilir.

Ölçülebilir ve Somut: Kabul kriterleri, ölçülebilir ve somut bir şekilde ifade edilmelidir. Bu, kabulun objektif bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

Kesin ve Net: Kabul kriterleri, belirsizlikleri ortadan kaldırmak için kesin ve net olmalıdır. Herhangi bir belirsizlik veya yoruma yer vermemelidir.

Belirli Zaman Çerçevesi: Kabul kriterleri, yazılımın veya projenin kabul sürecinin ne kadar süreceğini ve kabulün ne zaman gerçekleştirileceğini belirler.

Paydaşların Onayı: Kabul kriterleri, genellikle ilgili paydaşlar tarafından onaylanmalıdır. Bu, tüm tarafların kabul süreci konusunda anlaştığı anlamına gelir.

Değişiklik Yönetimi: Kabul kriterleri, gerektiğinde güncellenebilir. Değişen gereksinimlere veya projenin ilerlemesine bağlı olarak, kabul kriterleri revize edilebilir.

Kabul kriterleri, yazılım geliştirme veya proje yönetimi süreçlerinde önemli bir rol oynar. Bu kriterler, yazılımın veya projenin son kullanıcılar veya müşteriler için kabul edilebilir olduğunu doğrulamak için kullanılır. Kabuller, proje sonunda veya belirli bir dönemde gerçekleştirilir ve kabul kriterlerine uygunluk, projenin başarı veya tamamlama durumu hakkında bilgi sağlar. Bu nedenle, kabul kriterleri projenin başarılı bir şekilde tamamlanması ve sonuçların kullanıcılara teslim edilmesi açısından kritik öneme sahiptir.